Xây dựng và phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh là chủ trương chiến lược của Đảng, “... nhiệm vụ cơ bản, vừa có ý nghĩa cấp bách trước mắt, vừa là nhiệm vụ chiến lược lâu dài; là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn Đảng, toàn dân, toàn quân…”¹.

Công nghiệp quốc phòng, an ninh là một bộ phận của công nghiệp quốc gia, một phần quan trọng của thực lực và tiềm lực quốc phòng, an ninh của đất nước, luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm, chăm lo xây dựng, phát triển ngang tầm với vị trí, vai trò và yêu cầu nhiệm vụ.

Trong những năm gần đây, trên cơ sở quán triệt, thực hiện nghiêm các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Chính phủ về xây dựng, phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh, trọng tâm là Nghị quyết 06-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa XI), Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, chúng ta đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, tạo bước phát triển mới cho ngành công nghiệp đặc thù, quan trọng này. Nổi bật là, cơ chế, chính sách, quy hoạch, kế hoạch xây dựng và phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh được quan tâm xây dựng, từng bước hoàn thiện. Tổ chức lực lượng công nghiệp quốc phòng, an ninh được củng cố, kiện toàn, ngày càng gắn kết, hòa nhập với công nghiệp quốc gia. Đầu tư cho công nghiệp quốc phòng, an ninh được chú trọng, nhất là những ngành mũi nhọn, đặc thù. Việc huy động tiềm lực khoa học công nghệ và công nghiệp quốc gia tham gia xây dựng, phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh có bước chuyển tích cực; hợp tác quốc tế trong lĩnh vực này được mở rộng. Các dự án đầu tư phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh, nhất là các dự án trọng điểm, công nghệ cao được triển khai quyết liệt, đúng định hướng. Nhiều dự án, sản phẩm trọng điểm đã được hoàn thành, đưa vào khai thác, sử dụng và phát huy hiệu quả. Năng lực nghiên cứu, thiết kế, sản xuất, sửa chữa vũ khí, trang bị kỹ thuật của công nghiệp quốc phòng, an ninh chuyển biến rõ nét và có bước đột phá. Công nghiệp quốc phòng, an ninh đã từng bước làm chủ công nghệ sản xuất, sửa chữa, cải tiến nhiều loại vũ khí, trang bị kỹ thuật thế hệ mới, công nghệ cao, hiện đại, đáp ứng một phần nhu cầu vũ khí, trang bị kỹ thuật, cũng như phương tiện kỹ thuật nghiệp vụ, công cụ hỗ trợ,... cho lực lượng vũ trang nhân dân. Các sản phẩm quốc phòng có chất lượng, độ tin cậy ngày càng cao, tạo niềm tin cho người sử dụng, v.v. Cùng với đó, công nghiệp quốc phòng, an ninh đã nghiên cứu, sản xuất được nhiều mặt hàng kinh tế chất lượng cao, tạo được thương hiệu, uy tín, có sức cạnh tranh trên thị trường trong nước và xuất khẩu, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và thúc đẩy hội nhập quốc tế, v.v.

Thượng tướng Bế Xuân Trường tham quan sản phẩm sản xuất tại Nhà máy Z756. (Ảnh: qdnd.vn)

Kết quả đạt được là rất đáng khích lệ. Tuy nhiên, việc triển khai xây dựng, phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh còn gặp không ít khó khăn và bộc lộ những hạn chế, bất cập. Thể chế, chính sách về công nghiệp quốc phòng, an ninh đã có sự đổi mới nhưng còn chậm và thiếu đồng bộ. Công tác quy hoạch, kế hoạch đối với nhiệm vụ này có mặt còn hạn chế. Tổ chức bộ máy, cơ chế quản lý,... và nguồn nhân lực còn những mặt bất cập, chưa theo kịp yêu cầu phát triển. Việc đầu tư ngân sách và huy động các nguồn lực cho xây dựng, phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh chưa có sự đột phá, v.v.

Trong những năm tới, dự báo tình hình thế giới, khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ khó lường. Sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đặt ra những yêu cầu mới cao hơn, với nhiều thuận lợi cơ bản, song cũng đứng trước nhiều khó khăn, thách thức. Trong bối cảnh đó, xây dựng, phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh đáp ứng yêu cầu nâng cao tiềm lực quốc phòng, an ninh của đất nước, sức mạnh chiến đấu của lực lượng vũ trang nhân dân và trở thành mũi nhọn của nền công nghiệp quốc gia, đáp ứng nhiệm vụ xây dựng, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới càng trở nên quan trọng và cấp thiết. Để hiện thực hóa mục tiêu đã đề ra, chúng ta cần nỗ lực, quyết tâm cao hơn nữa, phát huy sức mạnh tổng hợp của các cấp, ngành, địa phương và toàn dân; tập trung triển khai quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp. Trong đó, chú trọng thực hiện tốt những vấn đề chủ yếu sau:

1. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, hiệu lực quản lý của Nhà nước, trách nhiệm của các cấp, ngành, địa phương và toàn dân đối với nhiệm vụ xây dựng, phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh. Các bộ, ngành, địa phương tiếp tục quán triệt sâu sắc hơn nữa các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Chính phủ về xây dựng, phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh, trọng tâm là Nghị quyết Đại hội XII của Đảng; Nghị quyết 06, Thông báo kết luận 25/TB-TW, ngày 11-4-2017 của Bộ Chính trị (khóa XII) về Đề án “Đẩy mạnh phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”, v.v. Trên cơ sở đó, đẩy mạnh công tác giáo dục, tuyên truyền, làm cho cán bộ, đảng viên, quần chúng thấu suốt việc xây dựng, phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh là nhiệm vụ chiến lược, vừa cấp bách trước mắt, vừa cơ bản lâu dài và là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, của cả hệ thống chính trị. Qua đó, đẩy mạnh đổi mới tư duy, nhận thức, cách thức tổ chức, đề cao trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ quan trọng này.

Cùng với nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên, từng bộ, ngành địa phương cần cụ thể hóa các quan điểm, chủ trương của Đảng về xây dựng, phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh thành các nghị quyết, chỉ thị, mục tiêu, chương trình, kế hoạch cụ thể,... để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và triển khai thực hiện. Đối với Bộ Quốc phòng, theo chức năng được giao, cần tiếp tục chủ trì phối hợp với các bộ, ngành có liên quan, nghiên cứu, đề xuất, tham mưu cho Đảng, Nhà nước, trực tiếp là Ban Chỉ đạo Nhà nước về xây dựng và phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh những định hướng, nội dung và mục tiêu cần đạt được cho từng giai đoạn, nhất là các chương trình, dự án trung hạn, dài hạn. Trong đó, tập trung vào tham mưu, đề xuất xây dựng, hoàn thiện thể chế về công nghiệp quốc phòng, an ninh; phát triển nguồn nhân lực; xây dựng quy hoạch, kế hoạch, chiến lược phát triển; huy động tiềm lực quốc gia, kết hợp nội lực với ngoại lực trong xây dựng, phát triển lĩnh vực này, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới, v.v. Trước mắt, tập trung tham mưu cho Chính phủ phê duyệt Kế hoạch triển khai thực hiện Đề án “Đẩy mạnh phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới” và đề xuất các chủ trương, giải pháp lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện tốt các chương trình, đề án, kế hoạch đã được phê duyệt, trọng tâm là Chương trình mục tiêu xây dựng và phát triển công nghiệp quốc phòng giai đoạn 2016 - 2020.

2. Kiện toàn tổ chức lực lượng và xây dựng, hoàn thiện đồng bộ hệ thống cơ chế, chính sách về công nghiệp quốc phòng, an ninh phù hợp với yêu cầu phát triển, thực tiễn đất nước. Thời gian qua, hệ thống tổ chức bộ máy, cơ cấu lực lượng công nghiệp quốc phòng, an ninh đã được quan tâm kiện toàn một bước, nhưng về tổng thể vẫn còn nhiều bất cập. Quy mô của các cơ sở công nghiệp quốc phòng nòng cốt còn nhỏ lẻ, phân tán; ngành nghề, lĩnh vực sản xuất còn trùng lặp, chồng chéo, v.v. Trước thực tế đó, hơn bao giờ hết, chúng ta cần đẩy mạnh việc kiện toàn tổ chức lực lượng, mô hình hoạt động của công nghiệp quốc phòng, an ninh theo hướng tập trung, tinh, gọn, hiệu quả, nâng cao năng lực bảo đảm cho quốc phòng, an ninh và ngày càng hòa nhập với công nghiệp quốc gia. Tiếp tục sắp xếp các cơ sở công nghiệp quốc phòng nòng cốt theo Đề án “Điều chỉnh tổ chức lực lượng Quân đội giai đoạn 2016 - 2021 và những năm tiếp theo” và triển khai thực hiện tốt Đề án “Cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp Quân đội giai đoạn 2016 - 2020” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Trong đó, tập trung cổ phần hóa, sáp nhập, cơ cấu lại các cơ sở công nghiệp quốc phòng theo nhóm sản phẩm, ngành nghề để thành lập các tổng công ty có năng lực, sức cạnh tranh lớn, v.v. Cùng với đó, Bộ Công an tích cực hoàn thiện bộ máy, hệ thống các cơ sở công nghiệp trực thuộc, đảm bảo quy mô, cơ cấu hợp lý. Thời gian tới, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an tăng cường phối hợp, hoàn thiện Quy hoạch xây dựng và phát triển công nghiệp ngành, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt để sớm triển khai thực hiện. Quá trình xây dựng quy hoạch, cần xem xét tổng thể, tính toán kỹ lưỡng, đảm bảo sự thống nhất, gắn kết chặt chẽ, hài hòa, tránh sự biệt lập trong hoạt động. Đồng thời, quán triệt, thực hiện nghiêm chủ trương: những sản phẩm công nghiệp dân sinh làm được thì công nghiệp quốc phòng, an ninh không đầu tư; sản phẩm công nghiệp quốc phòng làm được thì các cơ sở sản xuất của Bộ Công an không đầu tư và ngược lại.

Trên cơ sở bám sát thực tiễn đất nước, đặc thù quốc phòng, an ninh và quán triệt sâu sắc Nghị quyết 23-NQ/TW, ngày 22-3-2018 của Bộ Chính trị (khóa XII) “Về định hướng xây dựng chính sách phát triển công nghiệp quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an tiếp tục chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành có liên quan, tiến hành nghiên cứu, đề xuất xây dựng, hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách về công nghiệp quốc phòng, an ninh, đảm bảo thống nhất, đồng bộ, phù hợp với thời kỳ đổi mới, hội nhập quốc tế. Qua đó, tạo hành lang pháp lý, điều kiện thuận lợi, bước phát triển đột phá cho công nghiệp quốc phòng, an ninh trong những năm tới.

3. Tích cực huy động và đa dạng hóa nguồn lực phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh gắn với nâng cao chất lượng, hiệu quả đầu tư, nhất là các chương trình, dự án trọng điểm. Thực tiễn cho thấy, nhu cầu đầu tư cho xây dựng, phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh rất lớn; trong khi đó, ngân sách đảm bảo cho lĩnh vực này còn hạn hẹp. Vì thế, bên cạnh tăng cường nguồn đầu tư của Nhà nước, chúng ta cần mở rộng phương thức huy động, phát huy tổng thể các nguồn lực của đất nước cho thực hiện nhiệm vụ này. Theo đó, cần tiếp tục huy động có hiệu quả tiềm lực khoa học công nghệ, tận dụng tối đa những thành tựu của nền công nghiệp quốc gia, nguồn lực tổng hợp của các ngành, thành phần kinh tế; kết hợp phát huy nội lực với tranh thủ nguồn lực từ bên ngoài, thông qua hội nhập, hợp tác quốc tế, biến ngoại lực thành nội lực để xây dựng, phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh, v.v. Trên cơ sở kết quả và kinh nghiệm thực hiện Nghị quyết 06 của Bộ Chính trị trong thời gian qua, cần có cơ chế, chính sách thu hút, khuyến khích, hỗ trợ các ngành, các tổ chức, cá nhân tham gia sâu hơn, thiết thực hơn vào hoạt động của công nghiệp quốc phòng, an ninh, nhất là các lĩnh vực công nghệ cao; khuyến khích các cơ sở công nghiệp dân sinh đầu tư phát triển công nghệ lưỡng dụng, v.v. Các bộ, ngành, địa phương cần xác định rõ trách nhiệm tham gia xây dựng công nghiệp quốc phòng, an ninh và phải cụ thể hóa trong quy hoạch, kế hoạch, chiến lược phát triển. Chú trọng gắn kết chặt chẽ hơn nữa công nghiệp dân sinh, các chương trình, dự án đầu tư phát triển kinh tế - xã hội của ngành, địa phương với nhiệm vụ xây dựng, phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh, v.v. Đối với các cơ sở công nghiệp quốc phòng, an ninh, cần thực hiện đồng bộ các biện pháp nâng cao hiệu quả kết hợp sản xuất quốc phòng với kinh tế, đẩy mạnh xuất khẩu, tạo nguồn lực tài chính để tái đầu tư cho phát triển. Bộ Quốc phòng chỉ đạo các đơn vị có liên quan tăng cường hợp tác quốc tế về công nghiệp quốc phòng; khuyến khích các doanh nghiệp Quân đội có tiềm lực mạnh tham gia đầu tư phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh, v.v. Song song với đó, các cơ quan chức năng cần đặc biệt chú trọng tăng cường công tác quản lý đầu tư, kiểm tra, giám sát, nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực, kiên quyết khắc phục việc đầu tư dàn trải, trùng lặp, gây lãng phí. Trong điều kiện hiện nay, phải thực hiện đầu tư có chọn lọc, đúng trọng tâm, trọng điểm; coi trọng đầu tư đổi mới, hiện đại hóa công nghệ, “đi tắt đón đầu”, kết hợp đa năng, lưỡng dụng, gắn phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật với xây dựng nguồn nhân lực, v.v. Trước mắt, cần tập trung nguồn lực, ưu tiên đầu tư, đẩy nhanh hoàn thành các chương trình, dự án trọng điểm, nhất là hiện đại hóa công nghiệp quốc phòng nòng cốt, tạo nền tảng, động lực để công nghiệp quốc phòng, an ninh chủ động hội nhập, phát triển nhanh, bền vững.

4. Chú trọng xây dựng, phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao cho công nghiệp quốc phòng, an ninh. Đây là nội dung có ý nghĩa quan trọng đặc biệt, trực tiếp quyết định đến xây dựng, phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh cả trước mắt và lâu dài, nhất là trước những thách thức của cách mạng công nghiệp 4.0. Bởi vậy, các bộ, ngành có liên quan, trực tiếp là Bộ Quốc phòng, Bộ Công an cần chú trọng hơn nữa đến xây dựng, phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao cho công nghiệp quốc phòng, an ninh. Trong đó, ưu tiên xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý, cán bộ khoa học có trình độ cao, các nhóm nghiên cứu mạnh, chuyên sâu, đội ngũ kỹ sư giỏi, chuyên gia đầu ngành, các công trình sư, tổng công trình sư,... nhất là trên các lĩnh vực trọng điểm, mũi nhọn. Để đáp ứng yêu cầu đòi hỏi, cần tiếp tục xây dựng và triển khai thực hiện có hiệu quả các quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng nguồn nhân lực, phù hợp với mục tiêu, lộ trình xây dựng, phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh. Đẩy mạnh đổi mới chương trình, nội dung, thực hiện đa dạng hình thức và mở rộng môi trường đào tạo; kết hợp tự đào tạo với huy động nguồn nhân lực khác đã được đào tạo; tích cực tạo nguồn cán bộ đưa đi đào tạo ở nước ngoài và tăng cường hợp tác quốc tế về lĩnh vực này, v.v. Cùng với đó, cần rà soát, bổ sung các cơ chế, chính sách hiện hành và xây dựng chính sách đặc thù để thu hút, giữ gìn nguồn nhân lực chất lượng cao, khuyến khích ngày càng đông đảo nhân tài tham gia xây dựng, phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh, đảm bảo cho lĩnh vực này phát triển ngang tầm yêu cầu nhiệm vụ, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Thượng tướng BẾ XUÂN TRƯỜNG, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng

_________________

1 - Nghị quyết 06-NQ/TW, ngày 16-7-2011 của Bộ Chính trị (khóa XI) về “Xây dựng và phát triển công nghiệp quốc phòng đến năm 2020 và những năm tiếp theo”.