Những chủ trương công tác lớn Chuyên luận chỉ đạo

QPTD -Chủ Nhật, 23/01/2011, 16:30 (GMT+7)
Dấu ấn hợp tác quốc phòng ASEAN năm 2010 – cơ sở quan trọng để Việt Nam tiếp tục đẩy mạnh đối ngoại quốc phòng

 Năm 2010, đối ngoại quốc phòng của Việt Nam đã giành được nhiều thành tựu nổi bật. Những thành tựu đó đã góp phần đáng kể vào việc tăng cường vị thế của đất nước; đồng thời, tạo ra nguồn lực, khả năng và cơ sở mới để Việt Nam tiếp tục đẩy mạnh đối ngoại quốc phòng, nhằm đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

 Mặc dù hòa bình, ổn định và phát triển đang là xu thế chủ đạo trên thế giới, song  ở một số khu vực, đặc biệt là khu vực châu Á - Thái Bình Dương vẫn có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường, tác động trực tiếp, về nhiều mặt đến các quốc gia. Việc một số cường quốc phát triển sức mạnh và tăng cường hiện diện quân sự ở khu vực Đông Á và Đông Nam Á đã tạo ra xu hướng cạnh tranh sức mạnh. Sự cạnh tranh này tuy chưa phải là một cuộc chạy đua vũ trang mới, nhưng trên thực tế nó đã khiến cho hai khu vực trên trở nên kém an toàn hơn. Sự tin cậy giữa các quốc gia - một trong những nhân tố cơ bản để tăng cường hợp tác và liên kết khu vực - vì thế, cũng bị giảm đi đáng kể. Trong khi đó, tình hình tranh chấp chủ quyền, quyền chủ quyền và các lợi ích quốc gia trên Biển Đông có những diễn biến phức tạp mới. Những đòi hỏi trái ngược nhau trong thời điểm các quốc gia nộp yêu sách về thềm lục địa lên Liên hợp quốc, cũng như việc tăng cường hiện diện của hải quân các nước ở các khu vực trên đã làm cho tình hình ở các khu vực đó đứng trước nguy cơ vượt khỏi tầm kiểm soát, thậm chí có thể làm tăng khả năng xảy ra xung đột quân sự giữa các bên có liên quan. Trước tình hình như vậy, việc tăng cường hiểu biết lẫn nhau, xây dựng lòng tin, nhất là trên lĩnh vực quốc phòng-an ninh để duy trì và thúc đẩy xu thế hoà bình và hợp tác trong khu vực trở thành nhu cầu bức thiết của ASEAN, trong đó có Việt Nam.

Là Chủ tịch ASEAN năm 2010, Việt Nam đã có nhiều đóng góp nổi bật vào việc thúc đẩy hợp tác quốc phòng, cũng như đạt được những kết quả tốt đẹp trong việc tăng cường hiểu biết và tin cậy lẫn nhau nhằm đảm bảo hợp tác bền vững và đi vào thực chất trong nội khối. Sự tăng cường hợp tác quốc phòng trong khuôn khổ ASEAN cũng như giữa ASEAN với các nước đối tác, đối thoại ngoài khu vực đã tạo ra diện mạo mới cho cục diện chính trị khu vực; qua đó, duy trì và thúc đẩy xu thế hoà bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở Đông Nam Á; đồng thời tăng cường tình đoàn kết và vị thế của ASEAN, tạo ra động lực mới để xây dựng thành công cộng đồng ASEAN vào năm 2015. 

Thực hiện vai trò Chủ tịch ASEAN, bằng nhiều hình thức, biện pháp đa dạng, Việt Nam đã chủ động tổ chức nhiều hoạt động giữa các quốc gia trong nội khối và giữa ASEAN với các nước đối tác, đối thoại trên lĩnh vực quốc phòng. Các biện pháp này được lồng ghép trong tất cả các hoạt động hợp tác quốc phòng, quân sự ASEAN, biểu hiện qua Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN (ADMM), Hội nghị các Tư lệnh quân chủng, những người đứng đầu Tình báo quân đội các nước ASEAN; Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF),v.v. Thông qua các biện pháp xây dựng lòng tin, sự hiểu biết và tin cậy lẫn nhau từ cấp chiến lược đến cấp thực hiện, từ các tư lệnh quân đội đến sĩ quan, nhân viên quân sự của các nước đã được nâng lên một bước rõ rệt. Trong các biện pháp xây dựng lòng tin, Việt Nam và các nước thành viên khác rất chú trọng đến việc xây dựng lòng tin ở cấp vạch chính sách, ở tầm chiến lược. Với việc tổ chức thành công Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng (ADMM+), Việt Nam đã thực hiện một khối lượng lớn công việc để tạo dựng một cơ chế hợp tác an ninh mới của khu vực. ADMM+ cùng với các công cụ, phương tiện, cơ chế hợp tác hiện có tạo ra các chuẩn mực và quy tắc ứng xử, làm giảm căng thẳng, tăng cường xu thế hoà bình và hợp tác trong khu vực. Việc Bộ trưởng Quốc phòng của các thành viên ASEAN và của các nước đối tác, đối thoại, trong đó bao gồm những cường quốc quân sự lớn nhất thế giới ngồi lại với nhau để bàn về các biện pháp giữ gìn hoà bình, ổn định, tăng cường hợp tác trong khu vực không chỉ là một biểu tượng đẹp có tính lịch sử của xu thế chính trong khu vực, mà còn thể hiện quyết tâm và sức mạnh hợp tác vì sự phồn vinh của khu vực này. Sự nhất trí cao của các Bộ trưởng Quốc phòng khi tham gia ADMM+ về việc giải quyết mọi bất đồng bằng các biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế và thông qua các cơ chế thích hợp là đóng góp quan trọng cho việc duy trì và thúc đẩy xu thế hoà bình, hợp tác ở Đông Nam Á nói riêng và châu Á - Thái Bình Dương nói chung.

Với chức năng điều phối ASEAN trong năm 2010, chúng ta nhận thức rõ trách nhiệm và thấy rằng, hợp tác quốc phòng cần và phải đem lại lợi ích thiết thực cho mỗi nước, cũng như cho việc đảm bảo an ninh khu vực. Chỉ có thể phát triển hợp tác bền vững nếu sự hợp tác đó thoả mãn các nhu cầu cấp thiết về an ninh của các nước trong khu vực cũng như của các quốc gia có liên quan. Hơn thế nữa, hợp tác để giải quyết các vấn đề an ninh đang nổi lên cũng là cách tốt nhất để tăng cường hiểu biết và tin cậy lẫn nhau. Bởi lẽ, trong những năm gần đây, cùng với sự nóng lên của các vấn đề an ninh truyền thống, nhiều vấn đề an ninh phi truyền thống trở thành mối quan tâm lớn của các quốc gia trong ASEAN. Nạn khủng bố, cướp biển, tội phạm xuyên quốc gia, dịch bệnh, thảm hoạ thiên nhiên, biến đổi khí hậu..., đang gây nên hậu quả to lớn cho các nước trong khu vực. Tính chất xuyên quốc gia của các thách thức an ninh này đòi hỏi cả khu vực và cộng đồng quốc tế phải “đồng tâm, hiệp lực” để giải quyết. Đối với các nước ASEAN thì nhu cầu hợp tác để giải quyết các vấn đề an ninh phi truyền thống càng trở nên cấp thiết hơn do đa số các thành viên ASEAN là các nước đang phát triển, nguồn lực và khả năng đối phó của từng quốc gia đối với các vấn đề an ninh phi truyền thống còn hạn chế. Vì vậy, hợp tác giữa các thành viên ASEAN và giữa ASEAN với các đối tác ngoài khu vực để đối phó với các vấn đề an ninh là yêu cầu mang tính tất yếu trong hợp tác quốc phòng ASEAN.

Để đáp ứng đòi hỏi khách quan trên, với tư cách chủ trì các hội nghị quốc phòng ASEAN, Bộ Quốc phòng Việt Nam đặc biệt quan tâm đến việc thúc đẩy hợp tác nội khối, cũng như giữa ASEAN với các nước đối tác, đối thoại, nhằm giải quyết có hiệu quả các vấn đề an ninh khu vực đang nổi lên, đem lại lợi ích thiết thực cho mỗi quốc gia và cộng đồng. Năm 2010, hợp tác quốc phòng trong khuôn khổ ASEAN tiếp tục được duy trì và phát triển theo hướng tăng cường khả năng và hiệu quả với việc triển khai các sáng kiến, chương trình, kế hoạch nhằm mở rộng và làm sâu sắc hơn các mối quan hệ quốc phòng cả song phương và đa phương. Việt Nam ủng hộ nhiều sáng kiến hợp tác quốc phòng của các thành viên ASEAN; đồng thời, đưa ra những sáng kiến riêng. Với mục tiêu hiện thực hoá các hoạt động hợp tác đã được thoả thuận, Việt Nam đã đề xuất Kế hoạch hoạt động hai năm trên lĩnh vực hợp tác quân sự của các nước ASEAN; qua đó, mở ra những lĩnh vực hợp tác mới nhằm tập trung nỗ lực để đối phó hiệu quả với các thách thức an ninh đang nổi lên, đáp ứng các nhu cầu tăng cường an ninh của ASEAN cũng như của Việt Nam.

Với việc hiện thực hoá ý tưởng và tổ chức thành công Hội nghị ADMM+ lần thứ nhất tại Hà Nội, Việt Nam đã góp phần tạo dựng một cơ chế an ninh mới của khu vực với sự tham gia của 10 nước ASEAN và 8 quốc gia có tiềm lực mạnh về kinh tế, quốc phòng, khoa học-kỹ thuật là Trung Quốc, Mỹ, Nga, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ô-xtrây-li-a và Niu Di-lân. ADMM+ đã tạo ra động lực và khả năng mới để giải quyết các vấn đề an ninh quan trọng. Tại kỳ họp thứ nhất, ADMM+ đã quyết định ưu tiên hợp tác trên 5 lĩnh vực, đó là: cứu trợ thảm họa, an ninh biển, quân y, chống khủng bố và gìn giữ hòa bình. Đây là những lĩnh vực mang tính phổ biến, có liên quan đến mọi quốc gia và tác động đến nhiều lĩnh vực quan trọng khác của khu vực. Và việc ưu tiên hợp tác trên các mặt đó thể hiện sự hợp tác chưa từng có trong ASEAN và giữa ASEAN với các nước đối tác, đối thoại.

Hợp tác quốc phòng ASEAN trong năm 2010 cũng đã góp phần quan trọng vào việc củng cố đoàn kết, nâng cao vị thế và vai trò trung tâm của ASEAN trong các vấn đề an ninh khu vực. Đây là mong muốn của tất cả các nước ASEAN trước những thay đổi nhanh chóng của cục diện khu vực, nhất là trong bối cảnh Đông Nam Á chịu sự tác động ngày càng mạnh mẽ của cục diện thế giới với xu hướng đa cực ngày càng rõ rệt trong mấy năm trở lại đây. Việc các cường quốc ngày càng quan tâm đến khu vực Đông Nam Á đã làm cho vai trò, vị thế của ASEAN tăng lên. Tuy vậy, sự cạnh tranh ảnh hưởng và can dự của các cường quốc cũng phần nào tạo ra xu hướng phân cực trong khu vực, đặc biệt  là trên những lĩnh vực có xung đột về lợi ích. Cũng đã có ý kiến lo ngại rằng, sự hiện diện ngày càng tăng của các cường quốc có thể làm giảm vai trò trung tâm của ASEAN trong các cơ chế an ninh khu vực. Vì những lẽ đó, các nước ASEAN cần phải duy trì và tăng cường đoàn kết để đảm bảo giữ vững vai trò trung tâm của Hiệp hội trong các vấn đề khu vực, nhất là trên lĩnh vực liên quan đến quốc phòng-an ninh. Chỉ có như vậy, ASEAN mới giữ được vai trò độc lập và bảo vệ được các lợi ích chiến lược chung của tất cả các thành viên.

Một dấu ấn quan trọng nữa là trên cương vị Chủ tịch ASEAN năm 2010, Việt Nam đã thể hiện trách nhiệm cao của mình trong việc xây dựng tinh thần đoàn kết ASEAN, củng cố và nâng cao vai trò trung tâm của Hiệp hội trong các cơ chế hợp tác quốc phòng thông qua ARF và ADMM+, cũng như trong các vấn đề an ninh khu vực. Tại Hội nghị ADMM+ lần thứ nhất, các cường quốc đều ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN đối với việc dẫn dắt và định hình cấu trúc an ninh khu vực. Sự thừa nhận, ủng hộ vị trí chủ đạo và vai trò trung tâm mà các cường quốc dành cho ASEAN trên lĩnh vực hợp tác quốc phòng, là một trong những cơ sở quan trọng để ASEAN thể hiện vai trò dẫn dắt trong quá trình bảo vệ hoà bình và đối phó với các vấn đề an ninh tại khu vực trong tương lai.  

Như vậy, có thể nói, năm 2010 là năm ASEAN có bước phát triển vượt bậc về hợp tác trên lĩnh vực quốc phòng-an ninh, không chỉ trong nội khối, mà còn giữa Hiệp hội với các cường quốc là đối tác, đối thoại đầy đủ của ASEAN. Bước phát triển đó là thành quả chung của 10 thành viên ASEAN. Đây chính là cơ sở để ASEAN đẩy mạnh hợp tác và đưa tiến trình hợp tác đi vào chiều sâu, thực chất và hiệu quả.

Thành quả hợp tác về quốc phòng-an ninh năm 2010 của ASEAN mang đậm dấu ấn Việt Nam. Việc góp phần quan trọng vào việc hiện thực hóa ý tưởng Hội nghị ADMM+, sau đó là tổ chức thành công Hội nghị ADMM+ lần thứ nhất là bằng chứng sinh động nói lên điều đó. Sự thật là, với tinh thần chủ động, tích cực, sáng tạo, mến khách và cầu thị, Đảng, Nhà nước và Quân đội nhân dân Việt Nam đã làm hết sức mình để góp phần vào thành công mới của ASEAN. Những nỗ lực của Việt Nam đã được dư luận quốc tế đánh giá cao, được các thành viên ASEAN tin tưởng và đồng thuận. Sự đóng góp của cán bộ, chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam vào thành công trên đã được Đảng, Nhà nước và nhân dân ghi nhận. Và trên hết, thành công vượt bậc về hợp tác quốc phòng trong năm 2010 của ASEAN và giữa ASEAN với các nước đối tác, đối thoại, trong đó có sự đóng góp rất lớn của Việt Nam, đã tạo cho chúng ta những cơ sở mới, khả năng mới hết sức quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đó còn là cơ sở để Quân đội nhân dân Việt Nam tiếp tục đẩy mạnh đối ngoại quốc phòng cả song phương và đa phương, góp phần xây dựng quân đội “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”.

Trung tướng NGUYỄN CHÍ VỊNH

Thứ trưởng Bộ Quốc phòng

 
Ý kiến bạn đọc (0)

Quân đội tích cực, chủ động hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng trong tình hình mới
Hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng đã phát triển cả về bề rộng lẫn chiều sâu, trở thành một trong những trụ cột của đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại Nhân dân, góp phần xây dựng nền quốc phòng toàn dân; phát huy sức mạnh dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại, tạo sức mạnh tổng hợp - nền tảng vững chắc để thực hiện kế sách bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước