II

Thực trạng và những vấn đề đặt ra đối với việc xây dựng, củng cố “thế trận lòng dân” hiện nay

Nhận thức rõ tầm quan trọng của “thế trận lòng dân” đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc và trên cơ sở kế thừa truyền thống dân tộc, những năm qua, Đảng, Nhà nước ta đã tiến hành đồng bộ các chủ trương, giải pháp tổ chức thực hiện và đạt được những kết quả quan trọng trên nhiều lĩnh vực.

Nổi bật là: Đảng, Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách phù hợp với thực tiễn, hợp lòng dân, tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển gắn với tăng cường quốc phòng – an ninh ở từng khu vực và trên phạm vi cả nước. Trong đó, các giải pháp về ổn định kinh tế vĩ mô, cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng,… đã bảo đảm cho nền kinh tế nước ta ổn định, tăng trưởng tương đối cao; dự kiến, mức tăng GDP năm 2017 ước đạt 6,3% đến 6,7%, thu nhập bình quân đầu người ước đạt khoảng 2.200 USD. Mới đây, Hội nghị Trung ương 5 (khóa XII) ra nghị quyết xác định, kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Đây là bước phát triển về tư duy, nhận thức của Đảng, tạo động lực thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân và toàn bộ nền kinh tế phát triển; đồng thời, tạo nền tảng cho xây dựng, củng cố nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân, nhất là “thế trận lòng dân” ngày càng vững chắc. Điều đáng nói là, Đảng, Nhà nước ta luôn gắn việc tăng trưởng kinh tế với bảo đảm an sinh xã hội; thực hiện mỗi bước phát triển kinh tế là một bước cải thiện đời sống nhân dân; đẩy mạnh thực hiện các chính sách xóa đói giảm nghèo, chính sách ưu đãi đối với địa bàn vùng sâu, vùng xa, dân tộc thiểu số, người có công với cách mạng; tạo việc làm cho người lao động, miễn giảm thuế nông nghiệp nhằm “an dân”, “dưỡng dân”, v.v. Nhờ đó, “… bộ mặt đất nước và đời sống của nhân dân có nhiều thay đổi”¹, hầu hết mọi người dân “ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành” như ước nguyện của Bác Hồ. Đó là minh chứng sinh động về thành tựu phát triển của đất nước và xây dựng “thế trận lòng dân”.

Cùng với đó, Nhà nước đã sửa đổi, ban hành hiến pháp, các bộ luật, luật, pháp lệnh, Quy chế Dân chủ ở cơ sở, nhằm phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm mọi quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, cũng như đảm bảo thực hiện quyền con người, quyền công dân. Công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tội phạm, tệ nạn xã hội, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, cải cách hành chính được tăng cường và có bước chuyển biến tích cực. Việc phát triển các lĩnh vực: giáo dục, đào tạo, khoa học công nghệ; xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc thường xuyên được chú trọng, góp phần quan trọng vào quy tụ, tập hợp các tầng lớp nhân dân, người Việt Nam ở nước ngoài cùng đồng lòng, chung sức xây dựng nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Nhiệm vụ đối ngoại, hội nhập quốc tế được đẩy mạnh cả về bề rộng và chiều sâu, phục vụ đắc lực trong  bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định đất nước, được nhân dân đồng tình, ủng hộ và đánh giá cao.

Công tác xây dựng đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức luôn được coi trọng, triển khai thực hiện bằng nhiều giải pháp. Đặc biệt, việc triển khai có hiệu quả Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, XII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XII) về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh đã và đang củng cố niềm tin của nhân dân vào Đảng và chế độ xã hội chủ nghĩa. Cùng với đó, Đảng ta thể hiện rõ sự kiên quyết đấu tranh làm thất bại các âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch gắn với phòng chống, khắc phục biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, tăng cường giáo dục, rèn luyện đảng viên, cán bộ vừa “hồng” vừa “chuyên”.

Như vậy, có thể thấy, với các chủ trương, chính sách đúng đắn, khoa học, “hợp lòng” dân, đáp ứng nguyện vọng, quyền lợi chính đáng của nhân dân, đã tạo sự đồng thuận, tin tưởng của nhân dân vào đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, vào công cuộc đổi mới và triển vọng phát triển tốt đẹp của đất nước² là minh chứng cho thành tựu cơ bản, nổi bật trong xây dựng “thế trận lòng dân” những năm qua.

Bên cạnh kết quả đạt được, do nhiều nguyên nhân, cả khách quan, chủ quan cùng sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch, việc xây dựng “thế trận lòng dân” còn có mặt hạn chế, đó là:

Một số chủ trương, giải pháp về phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân đạt hiệu quả chưa cao, khoảng cách giàu nghèo ngày càng lớn; việc vận hành nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nhất là thể chế hóa thành luật pháp, cơ chế, chính sách, phương thức quản lý, khả năng phân tích, dự báo,… còn bất cập; năng suất, chất lượng tăng trưởng, sức cạnh tranh của nền kinh tế còn thấp; nhiều dự án được Nhà nước đầu tư lớn nhưng quản lý kém, hiệu quả thấp, thậm chí thua lỗ, phá sản, gây thất thoát, lãng phí lớn; hiện tượng “được mùa mất giá”, “được giá thì mất mùa” trong sản xuất nông nghiệp diễn ra khá phổ biến,… làm cho một bộ phận nhân dân mất việc làm, thu nhập giảm sút; đời sống của nông dân, gia đình chính sách, vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu số, người hưởng lương gặp nhiều khó khăn. Những nhân tố đó là mầm mống tạo sự bất bình ở trong xã hội.

Việc giải quyết những vấn đề “nổi cộm” gây bức xúc trong đời sống xã hội chưa đạt kết quả bền vững, nhất là: tình trạng ô nhiễm môi trường, mất an toàn thực phẩm, dịch bệnh, tai nạn giao thông, tệ nạn xã hội; sự gia tăng các vụ án hình sự, v.v. Tham nhũng, lãng phí “vẫn còn nghiêm trọng, với những biểu hiện ngày càng tinh vi, phức tạp, gây bức xúc trong dư luận, ảnh hưởng đến niềm tin của nhân dân với Đảng và Nhà nước”³. Một số cấp ủy, chính quyền địa phương có biểu hiện thiếu dân chủ, chưa thật lắng nghe ý kiến của nhân dân, còn để xảy ra khiếu kiện kéo dài, vượt cấp; một số cán bộ cửa quyền, thoái hóa, biến chất, tham nhũng, có tài sản lớn; giải quyết chính sách đất đai, giải phóng mặt bằng, các chế độ, chính sách xã hội chưa triệt để, dẫn đến các vụ khiếu kiện đông người, gây căng thẳng trong quan hệ giữa chính quyền cơ sở với nhân dân; việc giải quyết khiếu kiện còn biểu hiện đùn đẩy giữa các cấp, ngành; xử lý các vụ án tham nhũng chưa nghiêm minh, “giơ cao, đánh khẽ”; thủ tục hành chính còn rườm rà, cán bộ, công chức chưa nêu cao tinh thần phục vụ, v.v. Lợi dụng những hạn chế, yếu kém đó các thế lực thù địch đẩy mạnh các hoạt động chống phá bằng những âm mưu, thủ đoạn thâm độc làm cho tình hình ngày càng diễn biến phức tạp.

Công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý nhà nước về văn hóa chậm được đổi mới, chưa thật quyết liệt, có lúc có nơi bị xem nhẹ, thậm chí bị buông lỏng. Các loại hình giải trí, lễ hội, in-tơ-nét phát triển phong phú, nhưng thiếu tính định hướng chính trị, thẩm mỹ, bản sắc dân tộc và sự lành mạnh,… đã và đang tác động nhiều mặt đến xã hội, đặc biệt là lớp trẻ có biểu hiện sai lệch về chuẩn mực giá trị văn hóa, đạo đức, lối sống, trái với truyền thống của dân tộc, giá trị con người mới xã hội chủ nghĩa mà chúng ta đang xây dựng, ảnh hưởng đến sự đồng thuận, gắn kết trong “thế trận lòng dân”.

Việc quán triệt và triển khai thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, các nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước về quốc phòng - an ninh của một số cấp ủy, chính quyền có nơi, có lúc chưa kiên quyết, triệt để; còn thiếu những giải pháp mang tính chiến lược, tổng thể. Kết hợp giữa phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc phòng - an ninh trên một số lĩnh vực, địa bàn có lúc, có nơi chưa chặt chẽ, thiếu hiệu quả. Cơ chế, chính sách, pháp luật về quốc phòng - an ninh chưa hoàn thiện.

 Công tác xây dựng Đảng còn nhiều hạn chế, nhất là “tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên chưa bị đẩy lùi; có mặt, có bộ phận còn diễn biến phức tạp hơn”⁴. Việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, XII) gắn với học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh chưa đều, chưa đi vào chiều sâu; một số nơi thực hiện còn mang tính hình thức, làm hạn chế việc giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên – những người trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức xây dựng “thế trận lòng dân”. Bên cạnh đó, việc tuyên truyền, giáo dục chủ nghĩa yêu nước Việt Nam, đường lối, quan điểm của Đảng, chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đấu tranh trên mặt trận tư tưởng, lý luận, chống âm mưu, hoạt động “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch, phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” còn bị động, hiệu quả chưa cao. Thực tiễn xây dựng chủ nghĩa xã hội đang đặt ra nhiều vấn đề mới nhưng chưa được nghiên cứu, giải đáp thấu đáo. Thực tế đó, làm cho một bộ phận nhân dân thiếu niềm tin vào chế độ, vào sự lãnh đạo của Đảng. Điều đáng tiếc là, có một số cán bộ, đảng viên thiếu rèn luyện về bản lĩnh chính trị bị các thế lực thù địch tuyên truyền, kích động, có biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, có ý kiến trái chiều về mục tiêu, lý tưởng, nền tảng tư tưởng của Đảng.

Từ thực trạng về xây dựng “thế trận lòng dân” nêu trên, đã, đang đặt ra một số vấn đề cấp thiết cần được coi trọng giải quyết, đó là:

1. Nhận thức của các cấp, ngành, lực lượng và toàn dân về vai trò, vị trí của “thế trận lòng dân” và sự cần thiết phải tăng cường thế trận này trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thời kỳ mới chưa ngang tầm. Trong đó, xác định xây dựng “thế trận lòng dân” là nhiệm vụ chiến lược, trọng yếu thường xuyên của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, của cả hệ thống chính trị nhằm tạo nền tảng vững chắc để xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh chưa được quán triệt sâu rộng, đầy đủ.

2. Thực hiện kết hợp phát triển kinh tế - xã hội gắn với thực hiện tốt bảo đảm an sinh xã hội trên từng lĩnh vực, địa bàn và cả nước chưa thật hiệu quả, chưa tạo được bước chuyển mới trong nâng cao đời sống vật chất tinh thần cho nhân dân.

3. Hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp, nhất là cấp ủy, chính quyền ở cơ sở trong xây dựng tiềm lực chính trị - tinh thần, “thế trận lòng dân”, nhất là trên các địa bàn trọng điểm chưa được tăng cường.

4. Công tác phòng chống tham nhũng, lãng phí tuy đã có chuyển biến tiến bộ, nhưng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu; giải quyết những vấn đề bức xúc trong nhân dân chưa triệt để, còn để kéo dài, vượt cấp, tạo kẽ hở cho các thế lực thù địch lợi dụng chống phá.

Giải quyết tốt những vấn đề trên là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn quân, của cả hệ thống chính trị sẽ thiết thực góp phần “an dân”, xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc ngay từ cơ sở, hướng tới mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh./.

QUANG CHUYÊN – HOÀNG TRƯỜNG
________________________

1 - ĐCSVN – Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb CTQG, H. 2016, tr. 65-66.

2 - Theo công bố năm 2016 của tổ chức nghiên cứu kinh tế - xã hội New Economics Foundation (NEF) có trụ sở tại Anh, thì Chỉ số Hành tinh hạnh phúc của Việt Nam đứng thứ 4 thế giới.

3 - ĐCSVN – Văn kiện Đại hội địa biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 196.

4 - Sđd, tr. 185.

(Số tiếp: III. Những giải pháp cơ bản tăng cường “thế trận lòng dân”, tạo nền tảng xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh).