Nhận thức rõ dân quân, tự vệ (DQTV) là lực lượng chiến đấu tại chỗ, là chỗ dựa tin cậy của cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, những năm qua, Đảng bộ, chính quyền, nhân dân và các LLVT quận Phú Nhuận (thành phố Hồ Chí Minh) hết sức quan tâm, chăm lo xây dựng lực lượng DQTV ngày càng vững mạnh. Cùng với việc nâng cao chất lượng huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, xử lý kịp thời các tình huống, bảo vệ an toàn các mục tiêu, các đợt hoạt động cao điểm,... lực lượng DQTV của Quận còn tích cực tuyên truyền vận động các tầng lớp nhân dân nâng cao ý thức, trách nhiệm trong chấp hành pháp luật; cảnh giác và phòng chống có hiệu quả những âm mưu, thủ đoạn “Diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn. Lực lượng DQTV ngày càng thể hiện rõ vai trò là một trong những công cụ chủ yếu bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền, bảo vệ tính mạng, tài sản của nhân dân, tài sản của Nhà nước ở cơ sở và là lực lượng nòng cốt trong xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân (QPTD) ở địa phương. Những kết quả đạt được và cả những mặt còn hạn chế đã giúp cho Quận rút kinh nghiệm, có giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của lực lượng DQTV, góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ quân sự, quốc phòng địa phương trong thời kỳ mới.

Tăng cường củng cố, xây dựng lực lượng DQTV, bảo đảm có số lượng hợp lý, chất lượng ngày càng được nâng cao là một trong những giải pháp quan trọng trong xây dựng lực lượng DQTV của quận Phú Nhuận. Thực tiễn cho thấy, một “nghịch lý” thường xảy ra trong công tác luân chuyển DQTV trên địa bàn là số DQTV “cho ra” luôn nhiều hơn số lượng phát triển, kết nạp. Chỉ tính riêng năm 2007, chênh lệch giữa “ra” và “vào” của lực lượng dân quân do Quận quản lý giảm 132 người; trong khi đó, dân quân do phường quản lý chỉ tăng được 120 người; còn tự vệ do chuyển đi nơi khác đã giảm 214 người… Điều đó đã ảnh hưởng trực tiếp tới tổ chức biên chế và chất lượng, hiệu quả hoạt động của lực lượng DQTV trong Quận. Thực trạng này đòi hỏi Quận phải có giải pháp toàn diện, trước hết là tăng cường củng cố về số lượng, ổn định tổ chức, biên chế, từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động lực lượng DQTV.

Trên cơ sở quán triệt và triển khai thực hiện các nghị quyết của trên về công tác xây dựng DQTV trong tình hình mới, Đảng ủy, Uỷ ban nhân dân (UBND) Quận đã lãnh đạo, chỉ đạo các cấp ủy, chính quyền cơ sở tập trung làm chuyển biến một bước nhận thức của đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt; phát huy vai trò của các ban, ngành, đoàn thể; đồng thời, thực hiện tốt phương châm: “dân bàn, dân cử, dân chăm lo” trong củng cố, xây dựng lực lượng DQTV, làm cơ sở vững chắc nâng cao hiệu quả hoạt động của lực lượng này. Đặc biệt, Ban Chỉ huy Quân sự (CHQS) Quận đã làm tham mưu cho Quận ủy, UBND Quận chỉ đạo các phường, cơ quan, doanh nghiệp tập trung củng cố nhân sự Ban CHQS; bố trí cán bộ xuống cơ sở, phối hợp cùng cơ quan, đoàn thể và Ban CHQS các phường nắm tình hình, giúp cơ sở kiện toàn tổ chức lực lượng, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Chú trọng việc nâng cao chất lượng tuyển chọn, kết nạp DQTV, đưa công tác đăng ký công dân trong độ tuổi DQTV vào nền nếp; quản lý và nắm chắc nguồn đăng ký, đảm bảo khâu tuyển chọn đúng quy định. Việc tuyển chọn và kết nạp được tập trung vào những đối tượng trong độ tuổi DQTV, có văn hóa, đủ sức khỏe và tiêu chuẩn chính trị; đối tượng là đảng viên, đoàn viên, quân nhân phục viên, xuất ngũ và những thanh niên được rèn luyện, trưởng thành qua các phong trào của các tổ chức: Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ...Trong quá trình thực hiện, luôn dựa vào dân, phát huy dân chủ, kịp thời phát hiện, đưa ra khỏi lực lượng những người không đủ tiêu chuẩn, nhất là độ tin cậy về chính trị. Nhờ vậy, lực lượng DQTV của Quận luôn được xây dựng, củng cố, có số lượng và cơ cấu tổ chức hợp lý, chất lượng bảo đảm. Ngoài biên chế trung đội dân quân thường trực, 2 đại đội dân quân cơ động và binh chủng do Quận quản lý, mỗi phường đều tổ chức 1 tiểu đội dân quân thường trực. Các đơn vị dân quân cơ động và dân quân binh chủng của phường cũng được kiện toàn, duy trì hoạt động thường xuyên theo quy định. Đến nay, tỷ lệ dân quân toàn Quận đạt 1,81% so với dân số; đảng viên trong dân quân đạt 10,54%, đoàn viên đạt 55,9%; 100% Ban CHQS phường được kiện toàn gồm 4 cán bộ (1 phường đội trưởng quân sự, 1 chính trị viên, 2 phường đội phó); thành lập 13 Ban CHQS tự vệ; 100% phường đội trưởng là đảng viên, có 13/15 đồng chí được bầu vào cấp ủy phường; 86,2% cán bộ cấp phó và 92,3% Chỉ huy trưởng tự vệ là đảng viên. Lực lượng tự vệ Quận có 20 trung đội, 13 tiểu đội (bao gồm cả các trung đội, khẩu đội tự vệ binh chủng và trung đội tự vệ chuyên ngành y tế...); tỷ lệ tự vệ chiếm 20,45% trong cán bộ, công nhân, viên chức. Hiện tại, Quận đã lựa chọn, đề cử 5 cán bộ cấp phường đi đào tạo phường đội trưởng tại Trường Quân sự Thành phố để tăng cường chất lượng đội ngũ cán bộ cấp phường.

Cùng với nội dung trên, Quận tổ chức triển khai chặt chẽ công tác giáo dục, huấn luyện cho lực lượng DQTV theo chương trình, nội dung quy định của Bộ Tổng Tham mưu, Tổng cục Chính trị, của Bộ Tư lệnh Quân khu 7 và Bộ CHQS Thành phố. Địa bàn quận Phú Nhuận có nhiều mục tiêu quan trọng như cơ quan Văn phòng II Quốc hội, cơ quan Bộ Tư lệnh Quân khu, các giao lộ trọng yếu như ngã tư Phú Nhuận, trục đường Nguyễn Văn Trỗi (nối sân bay Tân Sơn Nhất với trung tâm thành phố); tuyến đường sắt Bắc-Nam...  Tình hình an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn Quận cơ bản ổn định, song cũng có những diễn biến phức tạp do một số đối tượng phản động hoạt động chống phá. Thực tế đó đòi hỏi Quận phải hết sức chú trọng công tác giáo dục chính trị, giáo dục pháp luật cho lực lượng DQTV, nhằm giúp cán bộ, chiến sĩ DQTV có bản lĩnh chính trị vững vàng, ý thức trách nhiệm cao, nắm vững và làm đúng chức năng, quyền hạn trong thực hiện nhiệm vụ; nêu cao tinh thần cảnh giác, sẵn sàng chiến đấu, phối hợp cùng các lực lượng an ninh bảo vệ mục tiêu, giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn.

Hằng năm, Quận chỉ đạo các phường triển khai chương trình giáo dục chính trị, phổ biến, giáo dục pháp luật theo quy định. Tổ chức quán triệt sâu sắc các quan điểm, đường lối quân sự, quốc phòng của Đảng, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; Pháp lệnh DQTV; Chỉ thị 16 - CT/TW của Ban Bí thư “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng DQTV và lực lượng dự bị động viên trong tình hình mới” cho lực lượng DQTV. Trong triển khai, chú trọng việc gắn nội dung giáo dục chính trị, giáo dục pháp luật với tình hình  thực tiễn để cán bộ, chiến sĩ DQTV hiểu rõ thực tế và những khó khăn, phức tạp về tình hình an ninh, xã hội ở địa phương. Quận còn chủ động thông báo, phân tích một số vụ việc dân quân ở các địa bàn khác xử lý không đúng chức năng để cán bộ, chiến sĩ DQTV kịp thời rút kinh nghiệm. Đồng thời, kiên quyết đấu tranh, vạch trần bộ mặt thật của kẻ xấu đã lợi dụng những vấn đề nhạy cảm để mua chuộc, kích động một số bà con cả tin, nhẹ dạ ở các địa phương lân cận tham gia khiếu kiện tập thể.

Nhờ tiến hành những giải pháp đồng bộ, năm 2007, lực lượng DQTV Quận đã hoàn thành tốt nhiệm vụ giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội ở các khu phố. Đặc biệt, cùng với các lực lượng chuyên trách giải quyết dứt điểm, có hiệu quả 4 vụ khiếu kiện tập thể. Lực lượng DQTV luôn duy trì, bảo đảm đủ quân số trực, cơ động làm nhiệm vụ, phối hợp với công an tuần tra, khép kín địa bàn, chốt chặn các mục tiêu trọng yếu, góp phần bảo vệ an toàn các ngày lễ, Tết... do Quận tổ chức.

Trong thực hành huấn luyện, Quận chủ động đưa số cán bộ theo phân cấp tham dự các lớp tập huấn tập trung theo quy định và tiến hành tổ chức tập huấn, bồi dưỡng tại chỗ cho đội ngũ cán bộ cơ sở trước khi bước vào giai đoạn huấn luyện, làm nòng cốt trong công tác huấn luyện DQTV. Nội dung bồi dưỡng tập trung vào nghiên cứu, học tập, quán triệt nhiệm vụ quốc phòng, công tác quân sự địa phương; âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, phản động; xây dựng hệ thống văn kiện, phương án, kế hoạch tác chiến- trị an; nâng cao trình độ, năng lực quản lý, chỉ huy, điều hành của cán bộ... Trên cơ sở đó, cán bộ các cấp vận dụng vào thực tiễn phù hợp với từng địa bàn, từng đối tượng và nhiệm vụ. Chú trọng huấn luyện thực hành cho chiến sĩ DQTV năm thứ nhất và dân quân binh chủng; chủ động bổ sung một số nội dung mới vào chương trình  huấn luyện cho dân quân trường trực. như: bắn máy bay bay thấp và bắn tên lửa hành trình bằng súng bộ binh; phương án phối hợp với lực lượng công an phòng chống, ngăn chặn biểu tình, gây rối… Lực lượng dân quân cơ động, dân quân tại chỗ và dân quân binh chủng được tổ chức huấn luyện tập trung dứt điểm gọn từng nội dung, chương trình theo kế hoạch, đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất. Tuy nhiên, do tác động của tiến trình đô thị hóa, nên bãi tập, thao trường huấn luyện của DQTV trên địa bàn Quận hiện rất khó khăn. Do vậy, Ban CHQS Quận trực tiếp giám sát, chỉ đạo, điều chỉnh chương trình, địa điểm huấn luyện và tiến hành chia thành 3 cụm (5 phường làm 1 cụm) để tổ chức huấn luyện tập trung một số môn, khoa mục, như: bắn súng máy 12,7mm, ĐKZ, chiến thuật tổ bộ binh... nhằm khắc phục hạn chế về thao trường, bãi tập. Một số môn (bắn súng bộ binh, hóa học, thông tin...) được giao cho các phường tổ chức huấn luyện. Trong quá trình huấn luyện, Quận tổ chức kiểm tra toàn diện, kiểm tra chéo giữa các phường, cơ quan, doanh nghiệp và giữa các cụm. Kết thúc giai đoạn huấn luyện, tổ chức hội thao đánh giá kết quả, rút kinh nghiệm; qua đó chọn nhân tố điển hình để bồi dưỡng tham gia hội thao cấp thành phố. Kết quả huấn luyện năm 2007 của lực lượng DQTV quận Phú Nhuận khá toàn diện, riêng các môn bắn đạn thật có 21,24% giỏi, 39,65% khá; ném lựu đạn thật đạt 13,15% giỏi, 72,26% khá; đánh thuốc nổ thật, tỷ lệ giỏi chiếm 90,91%...

Để nâng cao chất lượng, trình độ mọi mặt cho DQTV, Quận kết hợp chặt chẽ giữa huấn luyện thường xuyên với tổ chức diễn tập. Các cuộc diễn tập được tổ chức ở địa bàn trọng điểm về quốc phòng - an ninh, những nơi dự kiến có “điểm nóng”, diễn tập vận hành cơ chế 02 cấp quận vào thực tế giả định. Năm 2007, Quận phối hợp các lực lượng quân sự (nòng cốt là DQTV) và công an tổ chức diễn tập DT-07, triển khai các phương án xử lý tình huống gây rối, biểu tình, bạo loạn (tại các phường trọng điểm), được Ban Chỉ đạo diễn tập đánh giá đạt kết quả tốt. Trên cơ sở đó, Quận chỉ đạo các phường tổ chức lực lượng tuần tra độc lập và phối hợp với công an tổ chức tuần tra bảo vệ an toàn các mục tiêu trọng yếu. Chủ động triển khai mạng lưới quân báo, nắm chắc tình hình địa bàn và tham mưu kịp thời cho cấp ủy, chính quyền có biện pháp kịp thời ngăn chặn hành vi phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc của một số phần tử xấu trên địa bàn. Sau khi rút kinh nghiệm về việc thí điểm sử dụng lực lượng dân quân phối hợp cùng công an điều hành giao thông ở các điểm trọng yếu, theo chỉ đạo của UBND Thành phố, Quận sẽ triển khai kế hoạch huấn luyện đồng bộ để lực lượng DQTV phối hợp với công an giao thông tham gia điều hành, chống ùn tắc giao thông ở những nơi trọng điểm (ngã tư Phú Nhuận, ngã tư Nguyễn Văn Trỗi - Hoàng Văn Thụ...), góp phần thực hiện tốt các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trên địa bàn Quận.

Thượng tá Phan Văn Muôn

Ủy viên Ban Thường vụ Quận ủy

Chỉ huy trưởng Ban CHQS Quận